Kiedy rodzic odpowiada za szkodę wyrządzoną przez dziecko oraz czym jest wina w nadzorze?

Nazywam się Paula Miszczak i jestem adwokatem. W niniejszym wpisie postaram się odpowiedzieć na wyżej postawione pytanie. 

Po pierwsze, odpowiedź, wynika wprost z kodeksu cywilnego. Jednak, podkreślić należy, że kryterium decydującym o przyjęciu odpowiedzialności rodziców za szkodę popełnioną przez dziecko, będzie jego wiek.

Oznacza to, że dziecko poniżej 13 r.ż. nie będzie samodzielnie ponosiło odpowiedzialności za powstałą szkodę. Nie oznacza to jednak automatycznie, że winę poniosą rodzice.

Przepis ten wskazuje nam na dwa rodzaje odpowiedzialności:

– za czyn cudzy- sprawcy,

– za czyn własny- przez nienależyty nadzór;

PRZYKŁAD:

W praktyce oznacza to, że jeżeli dziecko pozostając pod opieką rodzica wyrządzi szkodę np. zniszczy drugiemu dziecku okulary, spowoduje uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, rodzic takiego dziecka, z uwagi na sprawowanie nadzoru w sposób nieodpowiedni, zobowiązany będzie do zapłaty poszkodowanemu dziecku stosownego odszkodowania np. zwrotu kosztów leczenia, zapłacenia za zniszczone mienie.

Co istotne, dziecko które zostało poszkodowane w wyniku wyrządzenia mu szkody przez inne dziecko, reprezentowane przez rodziców, może domagać się również zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Uwzględnia się wówczas m.in. rodzaj i rozmiar doznanych obrażeń, okres uciążliwości procesu leczenia, czy trwałe następstwa w sferze psychicznej i fizycznej.

Kiedy osoba sprawująca nadzór poniesie odpowiedzialność na zasadzie art. 427 kc?

• Szkoda wyrządzona została przez osobę, której z powodu wieku, stanu psychicznego, cielesnego, winy poczytać nie można,

chodzi tu np. o małoletniego, który nie ukończył 13 r.ż., osobę niepoczytalną;

• Szkoda wyrządzona została przez zachowanie o charakterze bezprawnym,

do odpowiedzialności nie dochodzi, jeżeli osoba wyrządza szkodę w obronie koniecznej, stanie wyższej konieczności, innych sytuacjach;

• Istniał obowiązek sprawowania nadzoru nad sprawcą szkody, wynikający z ustawy, umowy lub faktycznego sprawowania stałej pieczy,

chodzi tu o rodziców, rodzinę zastępczą, przysposabiającego, opiekuna, kuratora, nauczyciela, wychowawcę;

Istotną kwestią, w przypadku odpowiedzialności rodziców jest ustalenie zakresu władzy rodzicielskiej oraz sposobu jej wykonywania;

• Osobie zobowiązanej do sprawowania nadzoru można postawić zarzut winy,

Odpowiedzialność jest oparta na zasadzie winy (culpa in custodiendo).

Mamy tu również do czynienia z domniemaniem winy w nadzorze.

Co oznacza pojęcie domniemania winy w nadzorze?

– zobowiązany do nadzoru dla uwolnienia się od odpowiedzialności powinien wykazać, iż obowiązki wykonywał starannie,

– poszkodowany nie musi przeprowadzać dowody co do winy osoby sprawującej nadzór

Poszkodowany musi udowodnić:

– relację pomiędzy zachowaniem bezpośredniego sprawcy (osobą pozostającą pod nadzorem) i szkodą,

– fakt sprawowania nadzoru,

– wyrządzenie szkody przez osobę pozostającą pod nadzorem;

Poszkodowany nie musi udowadniać:

– że zachowanie pozostającego pod nadzorem był wywołany brakiem staranności w wykonywaniu nadzoru,

– relacji między brakiem nadzoru a zachowaniem sprawcy;

To sprawujący nadzór musi udowodnić, że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru. Aby wykazać brak odpowiedzialności, musi on wykazać brak winy w nadzorze, udowodnić brak związku przyczynowego między wadliwym sprawowaniem nadzoru, a szkodą.

• Zachodzi związek przyczynowy między nienależytym sprawowaniem nadzoru, a wyrządzoną szkodą,

Odpowiedzialność zachodzi, gdy da się stwierdzić konkretne zaniedbanie w zakresie sprawowania obowiązku nadzoru, które pozostaje w związku przyczynowym ze szkodą.

Co w sytuacji, gdy dziecko ukończyło trzynaście lat?

Co do zasady, takie dziecko może ponosić odpowiedzialność za swoje czyny, jednak ważną kwestią pozostaje brak wypłacalności po stronie małoletniego. Oznacza to, że rodzice mogą ponosić odpowiedzialność za czyn starszego dziecka, jednak należy im udowodnić winę w nadzorze.

W razie wątpliwości, pozostaje do Państwa dyspozycji. 

Adwokat Paula Miszczak